32% Doanh Nghiệp Việt Dùng AI: Cơ Hội Cho Người Đi Đầu (2025)

Con số “32% doanh nghiệp Việt đã dùng AI” đang tạo ra một làn sóng thảo luận sôi nổi, vẽ nên một bức tranh đầy hứa hẹn về quá trình chuyển đổi số tại Việt Nam. Tuy nhiên, đằng sau con số ấn tượng này là một thực tế phức tạp hơn: mức độ thâm nhập của AI vào hoạt động cốt lõi của doanh nghiệp vẫn còn rất khiêm tốn. Việt Nam đang đứng ở một ngã rẽ quan trọng, nơi nhận thức về AI đã đi trước, nhưng hành động triển khai sâu rộng vẫn còn là một chặng đường dài. Chính khoảng trống này lại mở ra một “cơ hội vàng” cho những doanh nghiệp tiên phong, những người không chỉ “dùng thử” AI mà thực sự đầu tư bài bản để biến công nghệ này thành lợi thế cạnh tranh cốt lõi. Bài viết này sẽ phân tích sâu về bối cảnh thực tại, chỉ ra những cơ hội đột phá, các thách thức cần vượt qua và vạch ra một lộ trình chiến lược để doanh nghiệp của bạn trở thành người dẫn đầu trong kỷ nguyên AI tại Việt Nam.

1. Thực Trạng Thị Trường AI Việt Nam: Giữa Nhận Thức và Thực Tế

Thị trường AI Việt Nam đang thể hiện một nghịch lý thú vị: nhận thức và sự sẵn sàng ở mức rất cao, nhưng tỷ lệ ứng dụng thực tế vào chiều sâu lại còn hạn chế. Theo một báo cáo toàn cầu năm 2025, Việt Nam gây bất ngờ khi xếp hạng 7/40 quốc gia về mức độ nhận thức và sẵn sàng với AI (AI awareness and readiness), vượt qua nhiều quốc gia phát triển. Người Việt cũng thể hiện sự tin tưởng cao vào công nghệ này, đứng thứ 3 toàn cầu. Tuy nhiên, khi xét đến chỉ số sử dụng thực tế, Việt Nam lại tụt xuống vị trí 17/40, cho thấy một khoảng cách lớn giữa ‘biết’ và ‘làm’. Điều này có nghĩa là, trong khi phần lớn dân số đô thị (khoảng 60%) đã từng tương tác với một dạng AI nào đó, chỉ có một tỷ lệ rất nhỏ (3%) sử dụng nó hàng ngày. Con số “32% doanh nghiệp đã dùng AI” cần được hiểu đúng trong bối cảnh này. Nó phản ánh giai đoạn thử nghiệm ban đầu, nơi các doanh nghiệp, đặc biệt là SME, đang làm quen với các công cụ AI đơn giản như chatbot, trợ lý ảo, hoặc các tính năng tự động hóa cơ bản tích hợp sẵn trong các nền tảng lớn. Rất ít doanh nghiệp đã đạt đến giai đoạn tích hợp AI sâu vào quy trình vận hành cốt lõi, quản trị dữ liệu hay ra quyết định chiến lược.

Bức Tranh Toàn Cảnh Qua Các Con Số

Các chỉ số cốt lõi đã vẽ nên một bức tranh đa chiều về thị trường AI Việt Nam:

• Nhận thức & Sẵn sàng (Awareness & Readiness): Xếp hạng 7/40 toàn cầu (62/100 điểm) cho thấy tiềm năng to lớn và sự cởi mở của thị trường.
• Mức độ Tin tưởng (Trust): Đứng thứ 3 toàn cầu (65.6 điểm), là nền tảng quan trọng để thúc đẩy việc áp dụng rộng rãi.
• Mức độ Sử dụng Thực tế (Usage): Chỉ đạt 37.6 điểm (hạng 17/40), đây chính là điểm nghẽn lớn nhất và cũng là cơ hội lớn nhất cho các nhà cung cấp giải pháp và các doanh nghiệp tiên phong.

Khoảng cách này cho thấy thị trường đã sẵn sàng về mặt tâm lý nhưng đang thiếu các giải pháp thực tiễn, dễ tiếp cận và các mô hình thành công cụ thể để học hỏi. Các ngành đi đầu trong việc ứng dụng AI hiện nay là dịch vụ tài chính, thương mại điện tử, sản xuất thông minh và y tế.

2. Cơ Hội Vàng Cho Người Tiên Phong (First Movers)

Trong một thị trường mà phần lớn đối thủ cạnh tranh mới chỉ đang ở giai đoạn ‘thử nghiệm’ AI, những doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc và chiến lược sẽ gặt hái được những lợi thế không thể đo đếm được. Đây không chỉ là câu chuyện về tối ưu hóa chi phí, mà là về việc định hình lại toàn bộ cuộc chơi và dẫn dắt thị trường. Những người đi đầu có khả năng tạo ra một ‘rào cản’ cạnh tranh vững chắc mà các đối thủ đi sau rất khó để san lấp.

Lợi thế cạnh tranh đột phá:

• Hiệu suất vượt trội: Tự động hóa các quy trình từ back-office đến front-office, giúp giảm chi phí vận hành từ 40-60% như trường hợp của Techvify đã chứng minh khi áp dụng cho đối tác.
• Cá nhân hóa trải nghiệm khách hàng ở quy mô lớn: Phân tích dữ liệu để đưa ra đề xuất sản phẩm, dịch vụ phù hợp, tạo ra sự trung thành mà các phương pháp truyền thống không thể đạt được.
• Xác lập tiêu chuẩn ngành: Khi bạn là người đầu tiên giải quyết một vấn đề của ngành bằng AI, mô hình của bạn có thể trở thành tiêu chuẩn mà mọi người phải tuân theo.
• Khai phá thị trường ngách: AI cho phép tạo ra các sản phẩm và dịch vụ mới, đáp ứng những nhu-cầu-chưa-được-phát-hiện của thị trường.

Minh chứng từ những người đi đầu

Thành công không chỉ là lý thuyết. Tại Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã chứng minh được sức mạnh của AI. Các ngân hàng số như MB, VPBank, TPBank đã đi đầu trong việc triển khai chatbot thông minh, hệ thống chấm điểm tín dụng tự động (eKYC, credit scoring) và phát hiện gian lận theo thời gian thực, giúp tăng tốc độ xử lý và giảm thiểu rủi ro. Trong lĩnh vực công nghệ, Techvify cung cấp các giải pháp AI cho doanh nghiệp, giúp các đối tác trong ngành bán lẻ và tài chính tối ưu hóa kiểm soát chất lượng và phân tích dữ liệu, mang lại hiệu quả rõ rệt. Những ví dụ này cho thấy việc áp dụng AI một cách chiến lược, thay vì chỉ coi nó như một công cụ phụ trợ, có thể tạo ra tác động kinh doanh khổng lồ.

3. Những Rào Cản Lớn Khi Doanh Nghiệp Việt Triển Khai AI

Mặc dù cơ hội rất lớn, con đường triển khai AI tại Việt Nam không hề bằng phẳng. Các doanh nghiệp phải đối mặt với nhiều thách thức, cả về các yếu tố đặc thù của thị trường lẫn các vấn đề nội tại trong tổ chức.

Thách thức đặc thù của thị trường Việt Nam

Những rào cản này mang tính vĩ mô và cần sự nỗ lực chung của cả doanh nghiệp và nhà nước để khắc phục:

• Thiếu dữ liệu chất lượng: Dữ liệu là ‘nhiên liệu’ cho AI. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp Việt chưa có hệ thống quản trị dữ liệu chuẩn hóa. Dữ liệu thường phân mảnh, không nhất quán và thiếu độ lớn, khiến việc huấn luyện các mô hình AI hiệu quả trở nên khó khăn.
• Khan hiếm nhân sự chất lượng cao: Việt Nam đang thiếu hụt nghiêm trọng các kỹ sư AI, nhà khoa học dữ liệu và chuyên gia có kinh nghiệm triển khai dự án AI thực tế. Sự cạnh tranh nhân tài rất khốc liệt, đi kèm với nguy cơ chảy máu chất xám.
• Khoảng cách số giữa các vùng miền: Hạ tầng công nghệ và kỹ năng số ở khu vực nông thôn còn tụt hậu xa so với các thành phố lớn, giới hạn khả năng triển khai AI trên quy mô toàn quốc.
• Lực lượng lao động chưa sẵn sàng: Với 65% lao động thuộc khu vực phi chính thức và chỉ 27% được đào tạo chuyên môn, việc nâng cao kỹ năng (reskilling/upskilling) để làm việc cùng AI là một bài toán khổng lồ.

Rào cản về nhận thức và văn hóa doanh nghiệp

Đây là những thách thức đến từ bên trong tổ chức, thường khó giải quyết hơn cả vấn đề công nghệ. Nhiều lãnh đạo nhận thức được tầm quan trọng của AI nhưng lại thiếu một chiến lược chuyển đổi số toàn diện. Họ xem AI như một dự án của phòng IT thay vì một sáng kiến chiến lược của toàn công ty. Bên cạnh đó, tâm lý ngại thay đổi và lo sợ mất việc làm trong đội ngũ nhân viên cũng là một trở ngại lớn. Nếu không có sự truyền thông hiệu quả và một kế hoạch đào tạo lại rõ ràng, việc triển khai AI sẽ vấp phải sự kháng cự từ chính những người thực thi.

4. Chiến Lược Đầu Tư AI Thông Minh: Lộ Trình Cho Doanh Nghiệp Việt

Để vượt qua thách thức và nắm bắt cơ hội, doanh nghiệp cần một lộ trình triển khai AI bài bản và thực tế. Thay vì chạy theo các dự án ‘bom tấn’ tốn kém, hãy bắt đầu từ những bước đi vững chắc, tập trung vào việc tạo ra giá trị kinh doanh có thể đo lường được.

5 Bước Triển Khai AI Thành Công

1. Xác định bài toán kinh doanh cụ thể: Đừng hỏi ‘Chúng ta có thể làm gì với AI?’. Hãy hỏi ‘Đâu là vấn đề lớn nhất của chúng ta và liệu AI có thể giải quyết nó không?’. Bắt đầu từ các bài toán nhỏ có ROI rõ ràng như tự động hóa chăm sóc khách hàng, tối ưu hóa chiến dịch marketing, hay dự báo tồn kho.
2. Xây dựng nền tảng dữ liệu vững chắc: ‘Garbage in, garbage out’. Đầu tư vào hệ thống thu thập, làm sạch và quản trị dữ liệu. Đây là bước nền tảng quyết định sự thành công của mọi dự án AI trong dài hạn.
3. Bắt đầu nhỏ và linh hoạt: Ưu tiên các giải pháp AI ‘đóng gói’ hoặc các nền tảng AI-as-a-Service (AIaaS) để thử nghiệm nhanh và đo lường hiệu quả mà không cần đầu tư lớn ban đầu. Tìm hiểu sâu hơn về sự khác biệt giữa các giải pháp như AI Agent và RPA sẽ giúp bạn chọn đúng công cụ cho bài toán của mình.
4. Phát triển văn hóa và kỹ năng: Tổ chức các chương trình đào tạo nội bộ, nâng cao nhận thức về AI cho toàn bộ nhân viên. Xây dựng một văn hóa khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận thất bại.
5. Hợp tác với chuyên gia: Đừng làm mọi thứ một mình. Hợp tác với các công ty tư vấn, các startup công nghệ hoặc các viện nghiên cứu để tận dụng chuyên môn và tăng tốc quá trình triển khai.

5. Tương Lai Thị Trường AI Việt Nam: Xu Hướng và Dự Báo (2025-2030)

Tương lai của AI tại Việt Nam vô cùng hứa hẹn, được thúc đẩy bởi cả lực đẩy từ thị trường và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ. Quy mô thị trường AI Việt Nam được dự báo sẽ tăng trưởng trên 20% mỗi năm trong giai đoạn 2024–2030. Chính phủ cũng đã ban hành Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng Trí tuệ nhân tạo đến năm 2030, với mục tiêu đưa Việt Nam trở thành một trung tâm đổi mới sáng tạo về AI trong khu vực. Các chính sách hỗ trợ như cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), các chương trình ươm tạo và sự gia tăng của các quỹ đầu tư mạo hiểm đang tạo ra một hệ sinh thái sôi động cho các startup AI.

Các xu hướng chính sẽ định hình thị trường

• Hyper-personalization (Siêu cá nhân hóa): AI sẽ tiếp tục là trọng tâm trong các ngành B2C như bán lẻ, tài chính, du lịch để tạo ra trải nghiệm khách hàng độc nhất.
• AI trong sản xuất và chuỗi cung ứng: Ứng dụng AI sẽ mở rộng mạnh mẽ vào các lĩnh vực thực tiễn như tự động hóa kiểm tra chất lượng (QA), bảo trì dự đoán, và tối ưu hóa logistics.
• Mô hình Human-in-the-loop: Các doanh nghiệp Việt sẽ ưu tiên các hệ thống AI có sự giám sát của con người để giảm thiểu rủi ro, tăng độ chính xác và tận dụng thế mạnh của cả máy và người.
• AI-as-a-Service (AIaaS): Sự phát triển của các nền tảng điện toán đám mây sẽ giúp các doanh nghiệp SME dễ dàng tiếp cận các công nghệ AI tiên tiến mà không cần đầu tư hạ tầng tốn kém.

Con số 32% doanh nghiệp Việt dùng AI, dù phản ánh một thực tế còn non trẻ, lại là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy kỷ nguyên AI đã thực sự bắt đầu tại Việt Nam. Cuộc đua không còn nằm ở việc ‘có nên dùng AI không’, mà là ‘dùng như thế nào để dẫn đầu’. Khoảng cách giữa nhận thức và ứng dụng thực tế chính là sân chơi rộng lớn cho những người tiên phong. Các thách thức về dữ liệu, nhân sự và văn hóa tuy lớn nhưng cũng chính là ‘con hào’ bảo vệ vị thế của những doanh nghiệp đầu tư nghiêm túc và bài bản ngay từ đầu. Bằng cách xây dựng một chiến lược AI thông minh, bắt đầu từ việc giải quyết các bài toán kinh doanh cốt lõi, tập trung vào nền tảng dữ liệu và phát triển con người, doanh nghiệp của bạn không chỉ có thể sống sót mà còn có thể bứt phá và định hình tương lai của ngành. Cơ hội kinh doanh AI tại Việt Nam là có thật và nó dành cho những ai dám đi trước.